ประวัติศาลจังหวัดน่าน

       ศาลจังหวัดน่าน เป็นศาลในเขตอำนาจสำนักงานอธิบดีผู้พิพากษาภาค 5 จัดตั้งเมื่อ ร.ศ.12๓ หรือ พ.ศ. 2447 เดิมตั้งอยู่ริมแม่น้ำน่าน  ผู้พิพากษาหัวหน้าศาลคนแรก คือ พระศรีสงคราม ต่อมาวันที่ 1 สิงหาคม 2475 ได้ย้ายมาตั้งอยู่ในที่ดิน เลขที่ ๕ ถนนสุริยพงษ์ ตำบลในเวียง อำเภอเมืองน่าน จังหวัดน่าน  เป็นที่ดินของเจ้าราชดนัย ณ น่าน อาคารศาลเดิมเป็นตึกสองชั้นหลังคามุงกระเบื้อง จนถึง พ.ศ.2512 กระทรวงยุติธรรมดำเนินการก่อสร้างอาคารศาลขึ้นใหม่ เป็นตึกสองชั้นหลังคาทรงไทย      ยาว 48.20 เมตร กว้าง 8.50 เมตร  มีห้องพิจารณา 4 ห้อง  มีห้องผู้พิพากษา ห้องธุรการ บ้านพักจำนวน 5 หลัง ตั้งอยู่ในบริเวณศาล  3 หลัง คือ บ้านพักผู้พิพากษาหัวหน้าศาล ๑ หลัง  บ้านพักผู้พิพากษา ๑ หลัง  และบ้านพักจ่าศาล ๑ หลัง ส่วนบ้านพักอีก ๒ หลัง  ตั้งอยู่ในที่ดินราชพัสดุ ถนนรอบกำแพงเมืองด้านทิศใต้        เป็นบ้านพักผู้พิพากษา 1 หลัง  และบ้านพักรองจ่าศาล 1 หลัง เมื่อวันที่ 26 สิงหาคม 2513 นายรัตน์     ศรีไกรวิน อธิบดีผู้พิพากษาภาค 5 ในขณะนั้นเป็นผู้ทำพิธีเปิดใช้อาคารศาล และได้ทำการก่อสร้างต่อเติมอาคารอีก ๑ หลัง  เป็นอาคารตึก 3 ชั้น เชื่อมต่อกับอาคารหลังเดิม ซึ่งปัจจุบันใช้เป็นที่ทำการของศาลเยาวชนและครอบครัวจังหวัดน่าน     

  ต่อมาเมื่อปีงบประมาณ พ.ศ. 2558  ศาลจังหวัดน่านได้รับจัดสรรงบประมาณสร้างอาคาร   ที่ทำการศาลหลังใหม่ พร้อมบ้านพัก รวมราคาสองร้อยเจ็ดสิบแปดล้านสามหมื่นหกพันบาท  ณ บริเวณศูนย์ราชการจังหวัดน่าน  เลขที่ 553 หมู่ 11 ตำบลไชยสถาน อำเภอเมืองน่าน จังหวัดน่าน ระยะเวลาดำเนินการก่อสร้าง  ๓  ปี โดยเปิดทำการเมื่อวันที่ 17 กันยายน 2561 เป็นต้นมา อาคารที่ทำการมีทั้งหมด 4 ชั้น ชั้น 1 เป็นห้องควบคุมผู้ต้องหาและจำเลย ห้องรอฟังคำสั่ง ขอปล่อยตัวชั่วคราว ห้องพนักอัยการ  ห้องพัสดุ ชั้น 2  เป็นห้องธุรการของศาล ประกอบด้วยห้องผู้พิพากษาเวรชี้ ห้องผู้อำนวยการ ห้องเก็บสำนวน  ห้องทนายอาสา ห้องประชุม ห้องสมุด ชั้น 3 เป็นพิจารณาคดี จำนวน 14 ห้อง และห้องพักสำหรับผู้พิพากษาหัวหน้าศาลและห้องผู้พิพากษา ชั้น 4  เป็นห้องไกล่เกลี่ย ห้องพิพิธภัณฑ์